Isitifiketi seMattic sibalulekile eNingizimu Afrika njengencwadi yeziqu ezibonisa ukuphothulwa kwezifundo zesikole samabanga aphezulu. Kubhekwa njengomnyango obalulekile ekufinyeleleni ezingeni eliphakeme lemfundo noma emathubeni emisebenzi. Uma umuntu edinga ukushintsha noma ukuthola ikhophi yecala elilahlekile noma elonakele, uhlelo lukahulumeni lubonelela ngenqubo yoku faka isicelo sokuphinda isitifiketi seMatric.

Uma indiva icala layo langempela lesitifiketi seMatric, uhulumeni uveze inketho ekulula ukusizakala nayo. Inqubo ye-elekthronikhi yokufaka isicelo sokuphinda isitifiketi iyatholakala, lapho abafaka izicelo bengangena ngemvume ku-inthanethi, balayishe amadokhumenti adingekayo, futhi bakhokhe imali yokuphinda isitifiketi.
Ukongiwa okubalulekile kweziqinisekiso zeMatric ezilahlekile noma ezonakele kungaphathwa yi-Umalusi, izinhlangano ezibhekelele ukuqinisekisa iziqu zemfundo ephakeme eNingizimu Afrika. Kungaba wusizo ukufunda ngemibandela, amanani, izinqubo, kanye ne-mininingwane yokuxhumana kumuntu ofuna usizo kulolu daba.
Incazelo yeMatric Certificate
IMatric Certificate, ebizwa nangokuthi INational Senior Certificate (NSC), iyisitifiketi esitholwa abafundi baseNingizimu Afrika ngemuva kokuphothula izivivinyo zabo zematrik. Lesi sitifiketi sibalulekile futhi sibhekwa njengesinyathelo sokuqala kulabo abafuna ukungena emikhakheni ehlukahlukene yemisebenzi noma ukwenza izifundo eziphakeme.
- I-National Certificate: Uphawu olubonisa ukuthi umfundi useqedile izifundo zesikole ezingeni lemfundo ephakeme.
- INational Senior Certificate: Uguquko lweNational Certificate olwethulwa ngo-2008 ukuze luhambisane namazinga emfundo yehlabathi.
Lesi sitifiketi siklomelisa izifundo ezehlukene abafundi abazithathe eminyakeni yabo yekolishi. INSC ingatholwa kuphela uma umfundi epase imfundo yakhe yeGrade 12 ngokunamathela ezindinganisweni ezibekiwe. Ukwakheka kwalezi zindinganiso kubandakanya:
- Imibhalo ebhaliwe
- Ukusebenza ngokuzimisela
- Ukuhlolwa kweziqu
Abafundi bangase futhi badinge ukubuyisela iMatric Certificate yabo uma ilahlekile noma ilimale. Kulokhu, bangasebenzisa izinsizakalo eziku-inthanethi ezinikezwa yiNational Department of Basic Education.
Ekugcineni, ukuthola iMatric Certificate kubalulekile ekuphileni komfundi ngoba kuvula amathuba emfundo nangemisebenzi. Yithuluzi elibalulekile lokukala impumelelo kanye namathuba omuntu wesikhathi esizayo.
Ukubhalisa kanye Nokusebenza Kwensiza ye-Online
Izakhamizi zingathola izinsiza zemfundo online kalula nokubhalisa ngokushesha kusetshenziswa izinhlelo zikahulumeni ezifana ne-e-government portal. Lezi zinhlelo zenziwe zaba lula ukusetshenziswa futhi zinikeza izindlela ezahlukahlukene zokuxhumanisa abafundi nezinsizakalo zemfundo ezibalulekile.
Indlela Yokubhalisa Online
Ukubhalisa ukuthola umatikuletsheni wakho online, kunendlela elula okumele ilandelwe. Abafundi bahlangabezana nenqubo efanele yoku bhalisa ngokugcwalisa ifomu online. Leli fomu litholakala kuzingosi zika-e-services ezifana ne- eservices.gov.za, lapho umsebenzisi engakha khona i-akhawunti bese eqala inqubo yokubhalisa.
Izinyathelo Zokubhalisa:
- Vakashela iwebsite ye- e-government.
- Dala i-akhawunti uma ungenayo.
- Gcwalisa ifomu lokubhalisa inthanethi.
Amasevisi ka-Egovernment
Uhulumeni wanamuhla usebenzise ubuchwepheshe besimanje ukuhlinzeka izakhamizi nge amasevisi alula futhi asheshayo. Isibonelo, ezemfundo zikahulumeni zinikeza ukuhleleka kwedatha yabafundi nokuphathwa kwamatikuletsheni ngokusebenzisa amaportali okubhalisa online. I-portal ye-e-government isiza ekwenzeni izinqubo ezifana nokufaka isicelo sokuqinisekiswa kwamatikuletsheni noma ukucela amakhophi amasha kube lula.
Izici Ze-Egovernment Portal:
- Phephandaba lakhona libuyekezwa njalo.
- Ukusebenzisa isikhathi kuncane ngenxa yokwenza izinto online.
- Sekela ukuxhumana ngezindlela ezahlukahlukene kufaka phakathi i-imeyili noma uthintane naboqondisi nge-telefon.
Ukulahlekelwa noma Ukucekelwa Phansi kweMatric Certificate
Ukulahlekelwa noma ukonakaliswa kwesitifiketi seMatric kungaba nempembelelo enkulu empilweni yomuntu, kodwa kunezinqubo ezicacisiwe zokuthola isitifiketi esikhundleni.
Izidingo Zokufaka Isicelo Sokufaka Esikhundleni
Uma ilahlekile noma ilimele isitifiketi seMatric, ukufaka isicelo sesitifiketi esikhundleni kuyadingeka. Umuntu kumele ahlinzeke ngobufakazi bokukhokha kanye ne-affidavit eqinisekisa ukulahleka noma ukucekelwa phansi kwesitifiketi sangempela. Isicelo kumele sifake nekhophi eqinisekisiwe yesitifiketi sesikhashana, uma sikhona.
- Ubufakazi Bokukhokha: Ukukhokha imali efunekayo nge-bank/ATM deposit noma EFT.
- I-Affidavit: Ubufakazi obubhalwe phansi obuqinisekisa ukulahlekelwa noma ukucekelwa phansi kwesitifiketi.
- Ikhophi Eqinisekisiwe: Uma kunesitifiketi sesikhashana, kumele kube nekhophi eqinisekisiwe yaso.
Izinyathelo Zokuthola Replacement Certificate
Inqubo yokuthola isitifiketi esikhundleni ifuna ukuthi kulandelwe izinyathelo ezithize ngaphambi kokuba isitifiketi esisha sikhishwe.
-
Ukufaka Isicelo: Faka isicelo kwi-website ye-Department of Basic Education noma kumnyango wezemfundo wesifundazwe.
Ukulinda Isikhathi: Kungathatha amasonto amane kuya kwayisithupha ukuthola isitifiketi esikhundleni.
- Isikhathi Sokukhiqiza: Amasonto amane kuya kwayisithupha ukuze isitifiketi sikhiqizwe futhi sithunyelwe.
Uma isitifiketi seMatric sidukile noma silimele, umuntu angafaka isicelo sesitifiketi esisha enkambisweni eziqondile nezilula. Isinyathelo sokuqala siba ukufakazela ukulahlekelwa noma ukonakaliswa nge-affidavit, bese kuba ukukhokha imali edingekayo. Ngemva kwalokho, kuzothatha isikhathi esithile ukuthi isitifiketi esikhundleni sikhishwe.
Izimali kanye Nezinqubo Zezimali
Uma umuntu edinga ukufaka isicelo sokushintsha noma ukuthola esinye isitifiketi somatikuletsheni esilahlekile noma esonakele, kunezinqubo zezimali okufanele zilandele. Izinhlobo zezimali ezidingekayo zihlanganisa:
- Imali yesicelo: Lokhu kuyimali ekhokhwa uma ufake isicelo.
- Imali yokuthumela: Uma isitifiketi sidinga ukuthunyelwa kumuntu.
Ukukhokha
Izindlela zokukhokha ezamukelwa zihlanganisa:
- I-ATM Deposit: Lapho umuntu efaka imali ebhange.
- I-EFT (Electronic Funds Transfer): Ukudluliswa kwemali kusebenzisa inethiwekhi yamabhange.
Ubufakazi bokukhokha bumqoka kakhulu. Kumele umuntu akhombise kucace ukuthi imali ikhokhelwe futhi sitholakele isicelo. Lokhu kungaba:
- Iresidi yokukhokha: Iresidi elikhiqizwa ngemva kokukhokha.
Izidingo Ezengeziwe
Mayelana nezidingo eziphezulu, umuntu kumele afake:
- I-Affidavit: Ubufakazi obubhaliwe obuqinisekiswa yisikhulu somthetho.
- I-ID yomuntu osebenzayo noma
- Ubufakazi bokuhlala: Ubufakazi bokuhlalwa komuntu endaweni ethile.
Kubalulekile ukugcina lezi zinqubo zigcinwe kucace futhi kulandelwa izinqubo ezifanele ukuqinisekisa ukuthi ukusetshenziswa kwezimali kanye nokuhlongozwa kwezicelo kuyalandelwa ngendlela efanele yokubusa okuhle.
Ukwaziswa okulotshwe ngeMatric Certificate
E-South Africa, iMatric Certificate ibaluleke kakhulu njengoba umele inqubomgomo yemfundo ephakeme yowesifazane noma owesilisa. Lesi siqinisekiso sikuvumela ukuthi ufake izicelo zomsebenzi futhi uqale izifundo zakho zasenyuvesi.
Imiphumela yeMatric iyatholakala uma umuntu eseqedile ukuhlolwa kweNational Senior Certificate, lapho amamaki esifundo ngasinye ekhonjiswa khona. Izifundo ziklanywe ngendlela yokuthi zinikeze amathuba afanayo kuwo wonke umfundi:
- Izinga laphakeme: izifundo eziyisisekelo
- Izinga eliphansi: izifundo ezithuthukisa amakhono
Amafomu amaphuzu angatholakala njenge-statement of results okwesikhashana kuze kube kutholakala isitifiketi sangempela.
Uma umuntu ephulukundlela noma ehluleka ukuthola isitifiketi sakhe, angasebenzisa uhlelo olusha lwe-internet olunikezwa yi-National Department of Basic Education ukuthola ukuhlanganiswa kwemiphumela (combination of results) okungabandakanya ukutholakala kwemiphumela evela ezikhathini ezahlukene zokuhlola (examination sittings). Lokhu kuvumela umuntu ukuthi abe nesitifiketi esibonisa umlando ngokuphelele wezifundo zakhe.
Izici | Incazelo |
---|---|
Ama-Credits | Innombolo yamaphoyinti anikezwa izifundo, ngokuya ngobunzima nezikhathi zokufundwa |
Ukuhlanganiswa Kwemiphumela | Inqubo yokuhlanganisa amamaki kusukela ezikhathini ezahlukene zokuhlola ukuthola umphumela ophelele |
Uma izinguquko zenziwe emikhakheni efanele, izicelo zangaphambili zingasetshenziswa ukukhulisa isitifiketi esikhona nge-Umalusi. Izindlela zokuhlola kanye nokunikeza izitifiketi zokufinisa zilandelwa ngokucophelela ukuze kuqinisekiswe ukuthi iziqu ezitholakalayo zinokwethenjelwa futhi zinembe kuzo zonke izingxenye ze-South Africa.
Ucwaningo Nokuthuthukiswa Komuntu Siqu
Ucwaningo nokuthuthukiswa komuntu siqu kubalulekile kubafundi abahlose ukuphumelela ezingeni lezemfundo eliphakeme. Lezi zinqubo zibandakanya ukwenza izinqumo eziholela ekutholeni i-Senior Certificate, kanye nokulungiselela izifundo zangemva kokuphothula izikole ezidinga idiploma noma i-bachelor’s degree pass.
Izindlela Zokufunda
Bafundi baqala ukusebenzisa izindlela ezithile zokufunda ukuze bazilungiselele ukuthola i-Senior Certificate. Lokhu kufaka phakathi ukwenza izifundo zabo zasekhaya nezifundo ezisemqoka ngendlela efanele. Ukuhlela isikhathi sokufunda kanye nokusebenzisa izinsiza ezifana namatekisthi kanye nemibhalo yokubuyekezwa ekhishwe ezihlolweni ezedlule kungasiza ekuphuculeni izinga lokufunda nokulungela izivivinyo. Abafundi nabo bangathinta abafundisi abangabatutor ukuthola usizo olwengeziwe ngezifundo abazitholayo enkingeni.
- Isikhathi Sokufunda: Bafundi badinga ukwenza study timetable eqinile.
- Ukufinyelela Izinsiza: Abafundi kumele basebenzise izinsiza ezinikezwa isikole nezinsizakalo zokusekela.
Izinsiza kanye Nezinsizakalo Zokufunda
Ukuze baqinisekise impumelelo, abafundi kumele basebenzise izinsiza zokufunda ezinikezwa yizikhungo zabo zemfundo. Izinsiza ezifana nophepha lwangaphambilini lwe-exam papers, amathegi, kanye nokufinyelela kumathutela amathuluzi adingekayo ukuze kuliwe nesidingo se**matrik yabantu abadala** (adult matric).
- Ukuxhaswa Ngezinsiza Zokufunda:
- Incwadi Yokufunda: Izikole zinikeza izincwadi zezifundo ezihlukahlukene.
- Amathutela: Izinsiza zakoloni ezisukela kwabatutor abangochwepheshe kuya ezindaweni zokufunda eziphephile.
- Amaphepha Edlule: Ukusebenzisa amaphepha edlule njengesithako esiyinhloko sokubuyekeza.
Ukusebenzisa lezi zindlela zokufunda kanye nezinsiza kuyingxenye ebalulekile yohambo lwabafundi lokufikelela kumaphupho abo emfundo ephakeme futhi kuba nokubaluleka okukhulu ekusizeni ukukhulisa nokuphucula umuntu siqu. Abafundi abanokuzimisela nokusebenzisa lezi zinsiza ngokugcwele bayakwazi ukuqhubekela phambili ngempumelelo emkhakheni wezemfundo.
Izindlela Zokuxhumana kanye Nezinsizakusebenza
Ezikhathini zanamuhla, izindlela zokuxhumana kanye nezinsizakusebenza zibalulekile ekutholeni imibhalo esemthethweni yezifundo nemiphumela, ikakhulukazi kubafundi abenza iMatric. Imininingwane echazwe ngezansi ihlinzeka ngemiqondo emayelana nokuthi umuntu angafinyelela kanjani ezintweni ezibalulekile njengomphumela weMatric kanye neminye imibhalo ebalulekile.
Ukufinyelela Imibhalo Esemthethweni
Ukuze kufinyelelwe imibhalo esemthethweni, abafundi kumele basebenzise izinsizakusebenza ezahlukahlukene. Umalusi, umzimba obeka izindinganiso eSouth Africa, unesibopho sokuhlonza imiphumela yematrik kanye nokugunyaza amasatifiketi. Abafundi bangasebenzisa i-Umalusi application portal ukuze bathole imiphumela yabo noma bayicela kabusha uma ilahlekile.
Uma umfundi efuna ukubhekisisa noma ukuphrinta imiphumela yabo ye-Matric, angasebenzisa i-eservices.gov.za, lapho angafinyelela khona futhi adawunilode amasatifiketi akhe ngokusemthethweni. Ngaphezu kwalokho, izindlela zokuxhumana ezifana ne-tel (ucingo) kanye ne-SMS ne-USSD zisetshenziselwa ukufinyelela izinsizakusebenza ezibalulekile uma kubhekwa ukuthi zivumela ukuxhumana ngokuqondile nezinhlangano zemfundo yasekhaya.
Amakhasi Esikhulumi Sezokuxhumana
Amakhasi ezokuxhumana adlala indima ebalulekile ekusabalaliseni ulwazi. Abafundi bangaqoka ukuxhumana noma ukulandela amakhasi asemthethweni asemqoka ezifundeni zabo ukuze balandelele izaziso nezibuyekezo ezihlobene neMatric. Amakhasi ezokuxhumana angasetshenziswa futhi ukubuza imibuzo ngesikhathi sangempela kanye nokucela usizo ngolwazi olwengeziwe noma ukufinyelela ezinkundleni ezisemthethweni. Imiyalezo ngama-smartphone nemininingwane yamaselula kungakusiza ukufinyelela izikhungo ezifanele ukuze kutholakale usizo oludingekayo.
Izinqubo Zomthetho kanye Neminye Imibhalo Ephathelene
Uma umuntu efuna ukulungisa noma ukushintsha imininingwane ehlobene neMatric certificate, kumele alandele izinqubo ezibekiwe uMnyango wezeMfundo eyisiSekelo, kanye noMnyango wezaseKhaya.
Ukuthola iMatric Certificate:
- Kufanele babe ne-Identity Document eqinisekisa ubunikazi.
- Birth Certificate inikeza imininingwane yomuntu ekuzalweni.
- Ukufaka isicelo, kufanele kwenziwe ngokomuntu emahhovisi kaMnyango ohambisanayo.
Ukushintsha Isimo Somuntu noma Imininingwane:
- Uma kunoshintsho olwenziwe ekubhalisweni komuntu, uma kushintsha amagama noma idatha yezokuxhumana, umuntu udinga ukufaka isicelo sokushintsha imininingwane.
- Uma kwenzeka ukushintsha kwesimo somuntu, njengokushada noma ukufelwa, lokho kudinga ukubhaliswa noMnyango wezaseKhaya.
Izinyathelo Ezidingekayo | Umnyango othintekayo | Uhlobo lomdokumende |
---|---|---|
Ukufaka isicelo seMatric certificate | Basic Education | ID noma Birth Certificate |
Ukushintsha imininingwane | Home Affairs | Isicelo sokushintsha ulwazi |
Ukubhalisa isimo esisha | Home Affairs | Ubufakazi boshintsho |
Ukugcina, izinqubo zomthetho ziveza ukuthi imibhalo efana ne-ID kanye ne-birth certificate ziyingxenye esemqoka yokuhlonza ukuze umuntu azoqinisekisa ukuthi ukubhaliswa kwakhe kuyiwa ngendlela efanele. Izinqubo zale minyango ziqinisekisa ukuthi konke ukushintshwa kwengqinamba kanjalo nolwazi lomuntu sikubhaliswe ngendlela efanele futhi kuqinisekiswe.
Ukulungiswa Kwemiklamo kanye Nokuhlukumezeka Okubonakalayo
Uma isitifiketi somatikuletsheni salimale noma salahleka, umuntu angafuna ukuthola indawo yokufaka isicelo sokushintshwa. Lesi senzo siqinisekisa ukuthi umuntu uyaqhubeka nokuba nesitifiketi esivumelekile esingasetshenziswa emisebenzini yezemfundo noma uma efaka izicelo zomsebenzi.
Kubalulekile ukuthi umuntu onegunya abe nencwadi yokuzalwa yokuqala noma isitifiketi somatric sokuqala ukuze enze inqubo yokufaka esikhundleni kube lula. Uma umuntu enza isicelo sencwadi ethi ‘isitifiketi somatric esisha‘, kudingeka ukuthi ahlinzeke ngezicelo ezidingekayo ezifana ne-ID, izithombe zobuso, kanye nemali yokukhipha.
Izinyathelo Zokufaka Esikhundleni | Inkcazelo |
---|---|
1. Hlola Isitifiketi | Qinisekisa ukuthi isitifiketi silimele kangakanani noma uma sisekhona. |
2. Qinisekisa Imininingwane | Hlanganisa imininingwane ebalulekile efana nenombolo kamazisi kanye nekhophi ‘eqinisekisiwe’ yezincwadi. |
3. Faka Isicelo | Faka isicelo ngokusemthethweni sencwadi yokushintshwa kumatikuletsheni waseMnyangweni Wemfundo noma kwikhomishini ecacisiwe. |
4. Khokha Imali | Khokha imali ebekiwe yokushintshwa kwesitifiketi. |
Kubalulekile ukuqaphela ukuthi izikhungo zemfundo kanye nabasebenzi bayaqhubeka nokufuniswa kwamakhophi ‘aqinisekisiwe’ wesitifiketi somatric lapho befaka izicelo zemfundo enkulu noma umsebenzi. Ikophi ephelele, efana neyokuqala, ihlala ithathwa njengeyingqoppers lenza isicelo sokushintshanya mayelana nokulahleka noma ukulimala kwesitifiketi somatric kufanele lunikezwe ukunakwa okukhulu kanye nokwelulekwa okuzolile ukuze luqinisekise inqubo eqondile nelawulwayo.
Ukukhethwa Kwezifundo Nezidingo Zokudlula
Uma abafundi bengenela ibanga le-12, kubalulekile ukuthi bakhetha izifundo ngokucophelela. Izifundo ezikhethile kufanele zihambisane nesikhungo semfundo, izinhlelo zesekela, kanye nezidingo zabafundi. Kubalulekile ukuthi izifundo zibhekele indlela umfundi afuna ukulandela ngayo ngemva kokuphothula imfundo yabo yesikole.
Izidingo Zokudlula:
-
Ukuhlolwa Kwezinga Lasekhaya (Home Language): Izinga lasekhaya liyisidingo esibalulekile sabo bonke abafundi. Kuyadingeka ukuthi abafundi abenza umatikuletsheni basebenzise ulimi lwabo lwebele.
-
Izifundo Ezikhethiwe: Abafundi kudingeka bakhethwe okungenani izifundo ezingaphezu kwesisodwa sabo ezineziqondiso ezithile.
-
IPasi Lesitifiketi Esiphakeme (Higher Certificate Pass): Ithuba lokungena ezikhungweni zemfundo ephakeme noma ukuqala umsebenzi.
Izidingo Zokudlula | Ukuhlolwa | I-NQF Level 4 |
---|---|---|
Higher Certificate | 40% kuHome Language | Yanelisa izidingo ze-NQF |
Diploma Pass | 40% eminingi yezifundo | Ukulungele imfundo ephakeme |
Abafundi abafisa ukuthuthukisa amamaki abo noma bazame ukudlula izifundo ezithile bangasebenzisa izinhlelo zokubhala kabusha ezinikezwa izikhungo ezahlukahlukene.
Labo abanewunga lokufeza iziqu ngeCredit Combine njengababhale umatikuletsheni ngezikhathi ezihlukene bangafaka isicelo sere-issue yamatifiketi abo ngokusebenzisa izinsizakalo eziku-inthanethi.
Ukuphumelela okuphezulu ematikuletsheni kudinga ukuzimisela nokusekelwa okuqinile. Izikole kanye nezikhungo zesekela zinendima ebalulekile ekunikezeni ulwazi nezinsizakusebenza ezenza abafundi baphumelele.
Izinketho Zokubhalisela Ukuphinda kanye Nokufakaza Okusha
Abafundi abafisa ukuphinda i-matric noma ukulungisa imiphumela yabo banokhetho oluningi lokubhalisela ukwenza izivivinyo ezilandelayo. Kubalulekile ukuthi babheke izidingo zemininingwane abazoyidinga ukwenza lokhu kanye nezinsuku eziqondile zokubhalisa.
Ukuhlola Kabusha:
Abafundi abangagculisekile ngemiphumela yabo ye-matric banethuba lokubhalisela ukuphinda izivivinyo. Lokhu kungahle kubandakanye izivivinyo zesikhathi esiqondile noma izinhlolokhono ezilandelayo.
- Izidingo Zokubhalisela Ukuphinda:
- Ifomu lokubhalisela
- Inkokhelo yezimali zokubhalisa
- Isitatimende samanje semiphumela (statement of results)
Izivivinyo Ze-Supplementary:
Abasebenzi abebehlulekile noma basele ngaphandle kwezivivinyo zabo zokugcina banganquma ukubhalisela izivivinyo zokwengeza.
- Ukulungiselela Izivivinyo Zokwengeza:
- Gcwalisa ifomu lokufaka isicelo
- Qinisekisa ukuthi zonke izidingo ezincane ziyahlangabezana
- Bhala isivivinyo kusukela ekubhaliseni
Ukwelulwa Kwezivivinyo Zokugcina:
Abafundi abafisa ukwenza ngcono amamaki abo angaphambilini noma abanqatshelwe ukuphasa izivivinyo zokugcina bazothola ithuba lokwenza izivivinyo zokugcina futhi.
- Ukuhlela Ukwelulwa Kwezivivinyo Zokugcina:
- Thumela ifomu lokufaka isicelo kanye nemali eyakhelwe lokhu
- Landela izikhathi ezimisiwe zokufaka izicelo zokuphinda
Kubalulekile ukuthi abafundi baqonde ukuthi ukubhalisela lezi zinhlelo kudinga ukuzibophezela emizamweni yabo yokufunda kanye nezinsuku eziqondile zokuhlala izivivinyo. Ukubhalisela nokuphumelela kwezivivinyo kungumzamo owedlula ukuvele ugcwalise ifomu lokufaka isicelo; kudinga ukulungela ukuzibophezela ngokugcwele emsebenzini wesikole.
Izinqubo Zokuqoqwa Kwemibhalo nezeMibuzo
Ukuqoqwa kwemibhalo yezivivinyo kanye nezinqubo zemibuzo kubalulekile ukulawula izinga nemikhuba yokuphatha izivivinyo zikamatikuletsheni. Le nqubo iqinisekisa ukuthi zonke iziqu nezimemezelo ziqoqwa ngendlela efanele nangesikhathi.
Iziko Lokufinyelela Umphakathi
Kuma-Iziko Lokufinyelela Umphakathi, abafundi noma omunye umuntu ofuna isitifiketi sokufaka esikhundleni angalanda futhi agcwalise ifomu lokufaka isicelo sokuphinda kukhishwe isitifiketi. Okuhlangenwe nakho kumasevisi e-inthanethi kwenza kube lula ukufinyelela izinsiza ezidingekayo.
Izikole noma Izifunda
Ezindaweni Izikole noma Izifunda, umfundi angathintana nabaphathi bemfundo yendawo ukuze bathole irekhodi lesikhashana (I-Interim Record) okwesikhashana ngenkathi belinde isitifiketi esikhundleni. Lokhu kwenza ukuthi abafundi bakwazi ukuqhubeka nemfundo yabo noma izicelo zomsebenzi ngaphandle kokulibaziseka okukhulu.
I-Interim Record
I-Interim Record iyithuluzi elibalulekile likuvumela ukuthi uthole ubufakazi beziqu zakho ngaphambi kokuqeda inqubo yokuphinda ukhishwe isitifiketi. Lokhu kubaluleka kakhulu uma kudingeka uqinisekise iziqu zakho kukhongolose noma emakomidini emfundo.
Izinqumo Ezishesha
Kokugcina, ngenxa yokuthi izinqubo zingathatha isikhathi, Izinqumo Ezishesha ziyatholakala ukuze zixazulule izinkinga eziphuthumayo. Uma isitifiketi sidingeka ngokushesha, kubalulekile ukwaziswa kwababhekele izifo ukuze kuqhutshwe inqubo ngokushesha okukhulu.
Ukuphatha kanye Nendlela Yokuxazulula Izinkinga
Ukuphatha izinkinga eziphathelene nomatikuletsheni kudinga indlela ebanzi nolwazi olucacile. Abafundi nabazali kufanele baqonde ukuthi izinkinga ezifana nokungafinyeleli izidingo zokuphasa, ukushintshwa kwezimo, noma izicelo zokuhlola kabusha, zidinga ukuziphatha kahle kanye nendlela efanele yokubhekana nazo.
Isibonelo, uma umfundi engatholanga umaki ophumelelayo, umnyango wezemfundo wesifundazwe nomnyango wezemfundo kazwelonke bayatholakala ukunikeza usizo. Sizophinde sithumele izicelo zokulungiswa kwezimo kanye nezikhalazo zisuke zithunyelwa emahhovisi esifunda. Ukuphatha lezi zicelo kungathatha isikhathi, kungakho kubalulekile ukunikeza ubufakazi obanele bokukhokha noma imibhalo efanele, ukuze inqubo igijime kahle futhi ngokushesha. Ukuqinisekisa ukuthi izinqubo zenza umsebenzi ngendlela elungile, umthetho kufanele ulandelwe ngokucophelela.
Okokugcina, uma umfundi noma umzali efuna ukwenza uphenyo, kubalulekile ukuthi enze lokhu ngendlela ehloniphekile nengokomthetho. Ama-enquiries kufanele athunyelwe ngemiyalezo ecacile futhi eqondile. Uma kunenkinga ebhekene noMnyango Wezamahlathi nokuhambisana nayo, izindlela ezifanele zokuxazulula izinkinga zingasetshenziswa, okuhlanganisa:
- Ukuxhumana nehhovisi lezemfundo lesifunda ngemibuzo.
- Ukunikeza ubufakazi obudingekayo uma kunenkinga ngezibalo zamatikuletsheni.
- Ukuqonda amalungelo kanye nezibopho ezihambisana nokushintshwa kwesimo sesitifiketi.
Ukulandela lezi zinyathelo kuyisinqumo esihle ukuqinisekisa ukuthi izinkinga zilungiswa ngendlela efanelekile.
Imibuzo Evame Ukubuzwa
Lapha ungathola izimpendulo zemibuzo evame ukubuzwa mayelana nesitifiketi samatric kanye nezinqubo ezihambisanayo.
Ngingayifaka kanjani isicelo sokulahlekelwa isitifiketi sami samatric ku-inthanethi?
Uma ulahlekelwe isitifiketi sakho samatric, ungafaka isicelo sokuphindiselwa ku-inthanethi ngesikhungo esifanele. Izinyathelo nezidingo zizocaciswa kulelo khasi lewebhusayithi.
Kuphi lapho ngingathola khona isitifiketi sami samatric?
Ukuthola isitifiketi sakho samatric, ungavakashela isikhungo esibhalisiwe noma ikhampasi eliseduzane nawe elinikeza lokhu kuqinisekiswa kanye nosizo oludingayo.
Ngabe ngingathenga isitifiketi samatric sokuqala?
Akuvumelekile ukuthenga isitifiketi samatric sokuqala njengoba lokho kubhekwa njengokukhwabanisa. Isitifiketi samatric kumele sitholwe ngokugcwalisa ngempumelelo izivivinyo zemfundo ephakeme.
Sibizwa ngani isitifiketi samatric?
Isitifiketi samatric sibizwa ngokuthi National Senior Certificate futhi siyisitifiketi esikhiphayo esikhombisa ukuthi umuntu usuqedile izivivinyo zemfundo yasekhaya ezingeni lemfundo ephakeme.
Kuthatha isikhathi esingakanani ukuphrinta isitifiketi samatric?
Isikhathi sokuphrinta isitifiketi samatric singehluka kuye ngemibandela yezikhungo zemfundo. Kukhona amacala lapho kungathatha izinyanga ezimbalwa ukuthola isitifiketi esisha.
Ngingasibheka kanjani isimo sesisitifiketi sami samatric?
Ukuhlola isimo sesitifiketi sakho samatric, umuntu angasebenzisa izinsizakalo eziku-inthanethi ezinikezwa izikhungo ezahlukene zemfundo noma angaxhumana ngqo nesikhungo esivela kuso isicelo.