📚 ISIFINYEZO SESIFUNDO
Lesi sifundo sigxile ekuqinisekiseni ulwazi lwezimpawu zomsindo, ikakhulukazi umsindo we-digraph ‘bh’, kanye nokukhulisa amakhono okufunda ngokuqonda nokuxoxa. Abafundi bazofunda ukusho, ukufunda, nokubhala amagama anezimpawu ‘bh’ ngesiZulu, bese beqhubeka nokuthuthukisa amakhono abo okulalelisisa nokuxoxa ngolwazi.
📋 ULWAZI NGESIFUNDO
| Isifundo: | IsiZulu Ulimi Lwasekhaya |
| Ibanga: | Ibanga 1 |
| Ithemu: | Ithemu 4 |
| Iviki: | Iviki 3 |
| Isikhathi: | 60 imizuzu |
| Usuku: | Lwesihlanu, Okthoba 18, 2025 |
| Isihloko: | Izimpawu Zomsindo ‘bh’ Nokufunda Ngokuqonda |
🎯 UKUHAMBISANA NEKHARIKYHULAMU YECAPS
- 📖 Indawo Yokuqukethwe Kwe-CAPS: Ulimi Lwasekhaya – Izimpawu Zomsindo (Phonics) kanye Nokufunda Ngokuqonda (Reading & Comprehension)
- 🎯 Izinhloso Ezikhethekile: Ukuthuthukisa amakhono okufunda, ukubhala, nokukhuluma ngesiZulu; ukuqinisekisa ulwazi lwezimpawu zomsindo eziyisisekelo; ukwakha isipiliyoni samagama; ukuthuthukisa ukuqonda lapho kufundwa
- 📈 Imiphumela Yokufunda: Abafundi bazokwazi ukubona, ukufunda, nokubhala amagama anezimpawu ‘bh’; bazokwazi ukulalela futhi baqonde indaba emfushane; bazokwazi ukuxoxa ngalokho abakuzwile
🏆 IZINHLOSO ZESIFUNDO
Ekupheleni kwalesisifundo, abafundi bazokwazi:
- Ukubona futhi basho umsindo we-digraph ‘bh’ ngendlela efanele
- Ukufunda amagama angu-5 noma ngaphezulu anezimpawu ‘bh’ (isb: ubhubhane, ibhola, ubhuti, sibhakabhaka, ubhejane)
- Ukubhala okungenani amagama ama-3 anezimpawu ‘bh’ ngokucacile
- Ukulalelisisa indaba emfushane futhi baphendule imibuzo emi-3 ngayo
- Ukuxoxa ngokuzethemba ngezinto ababonile noma abazizwile
📝 AMAGAMA ABALULEKILE
1. ubhubhane
Isipho esincane esinamaphiko. Buyeke ubhubhane endaweni yezimbali.
2. ibhola
Into yokudlala eyindilinga. Sidlala ngebhola likanobhutshuzwayo.
3. ubhuti
Indodana endala emdenini; umfowabo wentombazane noma womfana. Ubhuti wami uyadlala ibhola.
4. sibhakabhaka
Indawo ephezulu lapho kukhona amafu nesibhakabhaka. Sibhakabhaka siluhlaza namuhla.
5. ubhejane
Isilwane esikhulu esinophondo olulodwa noma ezimbili. Ubhejane uhlala ehlathini.
🔙 ULWAZI LWANGAPHAMBILI
Okufanele abafundi bakwazi:
- Ukubona futhi basho izimpawu zomsindo eziyisisekelo (a, e, i, o, u, b, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, s, t, v, w, y, z)
- Ukufunda amagama alula angezimpawu eziyodwa (isb: imi, uba, ama)
- Ukubhala izinhlamvu kanye namagama alula
- Ukulalelisisa izindaba ezimfushane futhi baqonde
Ukuxhumana Nezifundo Ezedlule:
- Iviki eledlule: Sifunde nge-digraph ‘ph’ (uphaphe, iphupho, uphahla)
- Ithemu 3: Saqinisekisa izimpawu zomsindo eziyodwa nezimbili
📦 IZINSIZA NEZINTO EZIDINGEKAYO
- Amakhadi ezimpawu (flashcards) anombhalo ‘bh’
- Iposta le-digraph ‘bh’ elinamadizayini ahlaba umxhwele
- Incwadi yezindaba: “UMvubo Nobhubhane” noma indaba efanayo
- Iboardhi kanye nekalaga yokulobela
- Amaphepha okusebenzela abafundi – ukubhala izimpawu ‘bh’
- Izithombe zamagama ‘bh’ (ubhubhane, ibhola, ubhuti, njll.)
- Amapensela namabhuku abafundi
- Amakhadi emidlalo we-sound matching
⏰ ISAKHIWO SESIFUNDO
🚀 ISIQALO (Isingeniso) – 10 imizuzu
Umsebenzi Wokuheha:
Cula ingoma ye-phonics edumile: “Izimpawu zami zimnandi!” Faka ukugxuma nokushaya izandla lapho ucula. Buza abafundi ukuthi bakhumbula yiziphi izimpawu zike bazifunda.
Imisebenzi Yokuqala:
- Hlola ulwazi lwezimpawu zomsindo ezedlule (ph, sh, th, ch) ngokukhombisa amakhadi ezimpawu bese ubacela ukuthi basho umsindo
- Chaza ukuthi namuhla bazofunda ngomsindo omusha obalulekile: ‘bh’
- Khombisa iposta elikhulu elibhalwe ngenhlamvu ‘bh’ bese ubacela bonke abantwana ukuba basho umsindo ndawonye
📚 PHAKATHI (Imisebenzi Eyinhloko) – 40 imizuzu
Ukufundisa Okuqondile (15 imizuzu):
- Ukwethula umsindo ‘bh’:
- Bhala ‘bh’ ebhodini elikhulu bese uchaza ukuthi lezinhlamvu zingahlangana zenza umsindo owodwa
- Phimisela kahle kahle: “bh… bh… bh…” (umsindo uphumayo omfushane)
- Cela abafundi baphinde: “bh… bh… bh…” bonke ndawonye
- Amagama Wokuqala:
- Khombisa izithombe kanye namagama: ubhubhane, ibhola, ubhuti
- Funda igama ngalinye kancane, bese ucela abafundi baphinde
- Gcizelela umsindo ‘bh’ kuwo wonke amagama
- Ukufundisa Ukuloba:
- Khombisa indlela efanele yokubhala ‘bh’ ebhodini
- Cela abafundi ukuthi badwebe ngeminwe emoyeni
- Nika abafundi amaphepha okusebenzela ukuthi babhale ‘bh’ izikhathi ezi-5
Ukusebenza Ngokuqondiswa (15 imizuzu):
- Umdlalo Wokuqonda Imisindo:
- Funda indaba emfushane: “UMvubo Nobhubhane” (noma indaba efanayo enamagama anezimpawu ‘bh’)
- Cela abafundi ukuba baphakamise izandla uma bezwa igama elinezimpawu ‘bh’
- Sebenzisana nebhodini, bhala amagama atholakele asendabeni anezimpawu ‘bh’
- Ukufunda Ngokuhlanganyelwe:
- Funda amagama ebhodini ndawonye nabantwana (uhambisa ngomunwe)
- Hlukanisa abantwana babe ngamaqembu amabili – bafunde amagama ngokukhethwa
- Nika wonke umuntu ithuba lokuzama
Ukuzisebenzela (10 imizuzu):
- Umsebenzi Wokubhala:
- Abafundi babhale amagama amathathu anezimpawu ‘bh’ emabhukwini abo (isb: ubhubhane, ibhola, ubhuti)
- Badwebe isithombe esisodwa salegama abalikhethe
- Othile athanda angabhala umusho omfushane (isb: “Ngibona ubhubhane.”)
- Umdlalo Wokufanisa Izithombe:
- Nika amaqembu amakhadi ezithombe namagama
- Abafundi bafanise izithombe namagama afanele
🎯 ISIPHETHO (Ukuphothulwa) – 10 imizuzu
Umsebenzi Wokuqinisekisa:
- Buyekeza amagama esiwasfundile namuhla ngokuwakhombisa futhi ngalinye
- Buza: “Sifunde ngasiphi isimpawu namuhla?” (baphendule: ‘bh’)
- Buza: “Nikwazi ukusho amagama amathathu anezimpawu ‘bh’?”
- Abafundi bacacise amagama abawathandayo
Umsebenzi Wokugcina / Ukuhlolwa Okusheshayo:
Wonke umfundi akhiphe ikhadi lamaphepha elelilodwa bese umyalela ukuthi abhale igama elilodwa anezimpawu ‘bh’ analikhetha. Thatha amakhadi ukuze ubone ukuthi bangaki abakwaziyo.
📊 UKUHLOLWA NOKUQONDA
📝 Ukuhlolwa Okwakhayo (Formative Assessment)
- Lalela lapho abafundi besho umsindo ‘bh’ – bona ukuthi bangaki abashoyo kahle
- Bheka umsebenzi wokubhala ukuthi bayabhala kahle yini izimpawu ‘bh’
- Qaphela ukubamba kwabo ezingxoxweni nasezindabeni
- Hlola umsebenzi wamakhadi – bangaki abafanisile kahle
📋 Ukuhlolwa Okuphelele (Summative Assessment)
- Ikhadi lokugcina – bheka ukuthi bangaki abakwazile ukubhala igama elinezimpawu ‘bh’ ngokucacile
- Umsebenzi wokubhala wemibhalo – bona izinga lokuqonda
- Ukuphendula imibuzo ngesendaba – qinisekisa ukuqonda
✅ Izibonelo Zempumelelo:
- Umfundi ukwazi ukubona futhi asho umsindo ‘bh’ ngokucacile
- Umfundi ufunda okungenani amagama ama-3 anezimpawu ‘bh’ ngaphandle kosizo
- Umfundi ubhala izimpawu ‘bh’ ngendlela efundekayo
- Umfundi uyalalela futhi aphendule omunye umbuzo ngesindaba
🎭 AMASU OKWEHLUKANA
🤝 Abafundi Abadinga Usizo:
- Sebenzisa izithombe eziningi ukusiza ekuqondeni amagama
- Hlanganisa abafundi nabangane ukuze basebenzisane
- Nika isikhathi esengeziwe sokubhala nokufunda
- Sebenzisa izindlela zokufundisa ngomzimba (isb. dweba emnyweni, ukudlala ngesandla)
- Nika amakhadi anokwelula okwengeziwe (amagama amabili kuphela)
🚀 Abafundi Abanolwazi Oluningi:
- Bacele ukubhala umusho ophelele usebenzisa amagama anezimpawu ‘bh’
- Bafundisele abanye abafundi amagama amasha
- Benze indaba yabo encane ngamagama anezimpawu ‘bh’
- Bazame ukuthola amanye amagama anezimpawu ‘bh’ ezincwadini
- Basebenze namakhadi ayinkimbinkimbi yokufanisa
♿ Abafundi Abanezithiyo Zokufunda:
- Sebenzisa ulimi olucacile nolulula
- Nika izibonelo ezibonakalayo eziningi
- Vumela ukuphendula ngokudweba kunokubhala
- Nika isikhathi esengeziwe sokucabanga nokusabela
- Sebenzisa indlela yokufundisa ngokuqopha (multisensory) – bona, zwa, thinta
🏠 UMSEBENZI WASEKHAYA KANYE NOKUNYE
- Umsebenzi Wasekhaya: Bhala amagama ama-5 anezimpawu ‘bh’ futhi udwebe izithombe zawo. (Amagama: ubhubhane, ibhola, ubhuti, sibhakabhaka, ubhejane)
- Ukusebenzisana Nomndeni: Xoxa nabazali bakho noma ngewlane yangakini ngomsindo ‘bh’. Nicele banisebenzisele ukufunda amagama.
- Umsebenzi Wengezelayo: Funa amagama amanye anezimpawu ‘bh’ ezindabeni noma ezincwadini ekhaya. Wenze uhlu lwabo.
- Ukufunda Kwangasese: Funda incwadana yakho ye-reader ebhalwe ngesiZulu imizuzu engu-10 ubusuku ngabunye
💭 IMICABANGO YOTHISHA
✅ Okusebenze Kahle:
[Kuzogcwaliswa ngemva kwesifundo]
- Kungabe imisebenzi ebihlelekile iye yahamba kahle?
- Abafundi babebonakala bejabulile futhi bethatha iqhaza?
- Izinsiza ezasetshenziswa zazisebenza kahle?
🔧 Okufanele Kuthuthukiswe:
[Kuzogcwaliswa ngemva kwesifundo]
- Yini eyaba nzima kubafundi?
- Yiziphi izingxenye ezidinga isikhathi esengeziwe?
- Kungenzeka ngishintsheni ukuze ngithuthukise?
📝 Amanothi Wesifundo Esilandelayo:
[Kuzogcwaliswa ngemva kwesifundo]
- Yiziphi izinto okufanele ziphindwe futhi?
- Abafundi sebeyalungele isinyathelo esilandelayo?
- Kungabe kudingeka ukuhlolwa okwengeziwe?
💡 AMATHIPHU OTHISHA KANYE NEMIBONO
Izinhlokomo Ezivamile Zabafundi:
- Ukuhlukanisa ‘bh’ no-‘b’: Qinisekisa ukuthi abafundi bayaqonda ukuthi ‘bh’ kuyinhlamvu ezimbili ezihlangene, hhayi inhlamvu eyodwa ‘b’
- Ukuphimisela: Abanye abafundi bangase bathikameze ukusho umsindo ofanele. Phindaphinda nokuzama njalo
- Ukuloba: Qinisekisa ukuthi abafundi bayabhala izinhlamvu zombili ‘b’ kanye ‘h’ ngokucacile
Amathiphu Okusebenza Kahle:
- Sebenzisa imidlalo nemisebenzi ehlaba umxhwele ukugcina abafundi bethabile
- Phinda umsindo ‘bh’ izikhathi eziningi ngesikhathi sesifundo
- Gcizelela amagama afundwayo ezindabeni nezingxoxweni zaseklasini
- Dlala imidlalo esheshayo okufana no-“I Spy” usebenzisa amagama ‘bh’
- Dala isizinda sokufunda esiphephile lapho abafundi bangethuki ukuzama
Ukuxhumana Nabazali:
Thumela umlayezo omfushane kubazali obachazela ngomsindo ‘bh’ esifundile namuhla. Bacele bafunde amagama nabafundi ekhaya ukuqinisekisa ulwazi.